Meestal is de basis van mijn blog toch wel de foto’s die mijn verhaal kunnen ondersteunen. Deze keer niet, dat was ten strengste verboden.. wat een gemis!
De inschrijving voor de nationale opendag voor de Dienst justitiële inrichting zit altijd binnen een klein uur al vol. Dit jaar werd ik binnen dat uur door een vriendin getipt op de inschrijving. Na de inschrijving ben je er nog ruim 6 weken onzeker van of je ook daadwerkelijk mag komen. Één week voor de open dag kregen we dan per post de uitnodiging, we waren welkom, maar moesten wel netjes de bevelen van het personeel opvolgen.

20 april.
Om 13:30 zou de rondleiding beginnen, maar we moesten een half uur van te voren aanwezig zijn. Waarom dat half uur van te voren werd snel duidelijk toen onze identiteitsbewijzen grondig gecheckt werden en we vervolgens door metaaldetector poortjes moesten. Aangekomen in de personeelskantine heette de directeur van de Penitaire Inrichting Over-Amstel (beter bekend als de Bijlmer Bajes) ons welkom. Door een lange hal waarmee de torens aan elkaar verbonden waren liepen we naar de achterste toren. Deze stond leeg, maar zou rond en na Koninginnedag en tijdens de uefa cup waarschijnlijk wel vol komen te zitten. Zo’n toren biedt ruimte voor zo’n 120 gedetineerden en is opgebouwd uit zes paviljoens. Boven in de toren zitten de isolatiecellen. Drie in deze toren. De isolatiecellen bestaan uit niet veel meer dan een matras en een metalen wc pot, vastgeklonken in de muur. Geen enkele schakelaar is in de isolatiecel te vinden, alles wordt vanaf buiten bestuurd, zelfs het doorspoelen van de wc. Op het matras ligt een geruime bruine jurk, die de gedetineerde als enige aankrijgt, voor zijn eigen veiligheid. De directie van een toren kan ook vragen om 24 uur cameratoezicht, mocht de veiligheid van de gedetineerde in het geding zijn. De gedetineerde zitten dan 23 uur per dag opgesloten in de isolatiecel, 1 uur per dag hebben ze recht op luchten. Tegenover de isolatiecel zijn buitenruimtes, amper 15m2 met uitzicht op 4 stenen muren maar een open stalen dak. De laatste isolatiecel bestond uit niet meer dan een bed waaraan een gedetineerde vast gebonden kan worden. In deze ruimte was dan ook geen cameratoezicht mogelijk en had ook geen metalen wc pot.
Na deze ruimtes bekeken te hebben namen we de lift naar het eerste paviljoen. Een paviljoen heeft twee verdiepingen en biedt ruimte aan 20 gedetineerden. Een cel heeft een bed met matras, een tafeltje en een paar kastjes en planken aan de muur. Ook is er een kleine badkamer met een wastafel met spiegel en een wc. Ze kunnen zelf de lichtschakelaar beheren en mogen ook roken op hun cel. Om 07:00 gaan de deuren open en om 16:30 moeten ze weer in hun cel zitten. In die tijd is er een dagprogramma, als ze er voor kiezen om te werken zullen ze 4 uur per dag werken. Dit kan in de drukkerij of in de wasserij. Voor 20 uur per week verdienen ze 15 euro per week. Hiervan kunnen ze weer sigaretten of andere dingen in het winkeltje bestellen. Daarnaast hebben ze recht op 1 uur luchten per dag, daarvoor zijn er twee buitenruimtes per toren en worden ze per paviljoen gelucht. Eenmaal buiten viel de extra ruimte tussen de muur van de gevangenis en het hekwerk met prikkeldraad op. Dit was gedaan als extra stap tegen ontsnapping, ook vertelden de bewakers dat ze veel last hadden van mensen die dingen over de muur van de gevangenis heen gooiden.
We liepen door de lange tunnel naar een andere toren die wel in gebruik was. Telkens wachtten we op de centrale kamer om ons een groen sein te geven voordat de deuren geopend konden worden. Onderin deze toren zat de drukkerij, waar ze in zestallen kunnen werken. Allerlei gekleurd papier sierde de ruimte, gekleurd tekenpapier voor kinderboeken. Als je de volgende keer in de boekhandel staat bij de kinderafdeling; de boeken kunnen weleens in elkaar gelijmd zijn door gedetineerden!
Van de drukkerij gingen we door naar de bezoekersruimte. Gedetineerden worden voordat ze bezoek mogen ontvangen, gevisiteerd. Visiteren houdt in dat ze zich moeten ontdoen van al hun kleding en de bewakers kijken hun kleding en al hun lichaamsopeningen na. Dan zijn er speciale ruimtes waar de advocaat, de politie en andere justitiële werknemers met de gedetineerde kunnen praten. De bezoekersruimte is een stuk groter, een gedetineerde kan een maximum van 3 volwassenen en 2 kinderen aan bezoek per keer ontvangen. Ze mogen elkaar begroeten en kinderen mogen maar kort vast gehouden worden door de gedetineerde. De tafel waaraan ze zitten is afgescheiden door een stuk hout, zodat dingen overgeven verhindert wordt. Na hun bezoek weer vertrokken is word de gedetineerde weer gevisiteerd. 7 van de 10 keer is het raak en worden er contrabanden gevonden. De gedetineerde krijgt dan een cellulaire straf (een aantal dagen in de isolatiecel) en de politie wordt gebeld voor de bezoeker die wat heeft overgegeven aan de gedetineerde.
Als laatste brachten we een bezoekje aan de kerk/moskee van de inrichting. De gedetineerde hebben recht op een uur geestelijke verzorging per week. Van verschillende geloven is daar een spreekpersoon van aanwezig. Voor de niet gelovige gedetineerden is er iemand van het humanisme.
Inmiddels was het alweer half 5 geweest en werden de bezoekers weer naar buiten gestuurd. Toch weer lekker om dan weer in de vrijheid te stappen na 3 uur ‘opgesloten’ te zijn.

Een korte documentaire die ik één jaar geleden maakte van de Bijlmer Bajes.

Sometimes It’s more than a change of Season from Siesja Kamphuis on Vimeo.

Wat cijfers op een rijtje
Personeels bestand DJI 31% vrouw en 69% man.
Gemiddelde verblijfstijd volwassen gedetineerde 113 dagen.
Gemiddelde leeftijd van die volwassen gedetineerde 34 jaar.
1 plaats in de gevangenis of huis van bewaring kost gemiddeld €249 per dag.
Gemiddeld zijn er per dag 15.000 justitiabelen ‘binnen’.
Op jaarbasis stromen er 46.000 justitiabelen in.
Daarvan is 94% man en 6% vrouw.

Bron: Dit is DJI, in cijfers en feiten. 20 april 2013. Gebaseerd op 2012